DEPOZİTO YÖNETİM SİSTEMİ SAMSUNDA UYGULANMAYA BAŞLANDI. DAHA TEMİZ, YEŞİL BİR SAMSUN HEDEFİNE BİR ADIM DAHA…
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı'na bağlı Türkiye Çevre Ajansı'nın (TÜÇA) uygulayıcısı olduğu Ulusal Depozito Yönetim Sistemi’nin etkin uygulanması amacıyla düzenlenen “Samsun Depozito Yönetim Sistemi Koordinasyon Toplantısı” 01.07.2025 tarihinde Samsun Büyükşehir Belediyesi Çok amaçlı Toplantı salonunda düzenlendi.
Sayın Valimiz Orhan TAVLI, Türkiye Çevre Ajansı Başkanı Prof. Dr. Ferhat PİRİNÇCİ, Samsun Sanayi ve Ticaret Odası Başkanı Salih Zeki MURZİOĞLU, Samsun Büyükşehir Belediyesi Genel Sekreteri Melih PERÇİN, İlçe Belediye Başkanları, Kaymakamlar, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürümüz Tevfik AKÇAY ve kamu kurumlarının temsilcileri ile sivil toplum örgütlerinin katılımlarıyla gerçekleştirildi.
Toplantıda konuşan Türkiye Çevre Ajansı Başkanı Prof. Dr. Ferhat PİRİNÇCİ, Ulusal Depozito Yönetim Sistemi’nin pilot il olarak Sakarya’da başlandığını ve Samsun, Erzurum, İzmir, Mersin, Konya, Gaziantep ve Sakarya’da da kısa sürede uygulanacağını belirtti.
Samsun Depozito Yönetim Sistemi Koordinasyon Toplantısı’nda tanıtımı yapılan Depozito İade Makineleri ilk aşamada Samsun Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlüğü binası ve Samsun Büyükşehir Belediyesi Ana Binasına yerleştirildi. Cumhurbaşkanlığı tarafından ilan edilen sıfır atık hedefine ulaşmak için önemli dönüm noktalarından birisi olan Ulusal Depozito Yönetim Sisteminin 2025 yılı içinde ilimizde genelinde yaygınlaştırılması hedeflenmektedir.
DEPOZİTO YÖNETİM SİSTEMİ NEDİR?
Depozito Yönetim Sistemi, belirli bir depozito bedeli alınarak piyasaya sürülen ürünlerin tüketilmesi/kullanılması sonrasında iade alınması ve depozito bedelinin geri ödenmesine dayalı bir sistem olarak içecek ambalaj atıklarının geri toplanmasında kullanılan etkili bir yöntemdir.
Depozito uygulaması, ürünlerin tüketimleri sonucunda atık haline gelmeden geri toplanıp tekrar hammadde olarak üretime kazandırılmasını öngören döngüsel ekonomi ilkesini esas almaktadır.
NEDEN DEPOZİTO YÖNETİM SİSTEMİ?
Sıfır atık ve döngüsel ekonomi yaklaşımının en önemli basamağı atıkların kaynağında ayrı ve temiz olarak toplanmasıdır. Evsel nitelikli atıkların hacimsel olarak yaklaşık %’ini içecek ambalajları oluşturmaktadır. PET ve cam ağırlıklı içecek ambalajların kaynakta temiz toplanmasının en etkili yöntemi ise depozito iade sistemidir.
"Depozito İade Sistemi" kullanılmış ambalajların iadesini teşvik etmek ve böylece potansiyel çevre kirliliğini en aza indirmek için tasarlanmış tüketici merkezli vergi ve teşvik mekanizmalarını birleştiren bir yönetim sistemidir.
Geri dönüştürülebilir materyallerin temiz ve iyi kalitede toplanması için uygulanan birçok metot mevcut olmakla birlikte Depozito Yönetim Sistemi bu metotlardan en etkili olanıdır ve içecek ambalajları özelinde Avrupa’da 16 ülkede, dünyada birçok ülke ve eyalette uygulanmaktadır.
Depozito Yönetim Sistemi, başarılı bir toplama sistemi oluşturmak ve toplama miktarlarını yükseltmek amacıyla toplanmasında zorluk yaşanan malzemelerin kaynakta ayrı toplanması için kullanılan etkin bir araçtır. Avrupa’da, kaynakta ayrı toplama sistemlerinin gelişmiş olmasına rağmen, özellikle içecek ambalajları için depozito yönetim sistemine ağırlık verildiği bilinmektedir.
DEPOZİTO SİSTEMİNİN KAPSAMI NEDİR?
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, döngüsel ekonomi perspektifinde yıllık yaklaşık 20 Milyar adet içecek ambalajının piyasaya sürülmesinde kullanılan cam, plastik ve alüminyum malzemeden yapılmış 0,1 L ile 3 L arasındaki tek kullanımlık ambalajları zorunlu depozito kapsamına alarak, Depozito Yönetim Sistemini uygulamaya almıştır.
İlk adım olarak, Depozito Yönetim Sistemine dair altyapının oluşturulması, uygulanması ve izlenmesi ile tescil, yetkilendirme, izin ve onay işlemlerinin gerçekleştirilmesi ve gerekli denetimlerin yapılması amacıyla sistem yöneticisi olarak Türkiye Çevre Ajansı 2021 yılında kurulmuştur.
Ülkemizdeki yıllık olarak tüketilen yaklaşık 20 Milyar adet içecek ambalajının özel Depozito Yönetim Sistemi İşareti (DYS logosu ve barkodu) ile işaretlenerek izlenebilir ve tanımlanabilir olarak üretilip kayıt altına alınmasına başlanmıştır.
2023 yılı Temmuz ayı itibari ile sistem kapsamındaki içecek şişeleri özel mürekkepli DYS işareti ile piyasada yer almaya başlamıştır. 2024 yılı itibari ile piyasadaki tüm şişeler depozito sistemine uygun işaretlenmiştir.
DEPOZİTO KAPSAMINDAKİ AMBALAJLAR TÜKETİCİLERDEN NASIL İADE ALINACAK?
Tüketici odaklı kurulan Depozito Yönetim Sisteminin tüketiciye yansımasında en önemli unsur depozito iade makineleridir. Ajansın ulusal ölçekte uygulamaya alacağı depozito sistemi, ülkemizde makine altyapısının gelişmesine öncülük etmiştir. Yurtiçi üretim kapasitesi oluşturularak yerli makine altyapısı güçlendirilmiştir. Gelinen noktada büyük çoğunluğu yerli olan üreticilerin yetkilendirme ve makine tescil işlemleri hızlı ve güvenli bir şekilde yürütülmektedir.
Şekil: Depozito İade Makinesi
Tüketiciler tarafından depozito ücreti ödenerek alınan tek kullanımlık depozitolu ambalajların tüketimleri sonrasında oluşan boş ambalajlar, sistem kapsamında Ajans tarafından belirlenen iade noktaları/merkezlerine teslim edildiğinde bu ambalaja karşılık gelen depozito bedeli tüketicilere iade edilecektir.
Tüketicilerin iade süreçlerinde kullanacağı mobil uygulama “Depozitosu Olan Ambalajlar-DOA” markasıyla kullanılmaya başlanmıştır. DOA uygulaması, tüketicilerin ambalaj iade işlemlerini kolaylaştıracak bir mobil uygulama olarak sunulmaktadır. Uygulama mağazalarından ücretsiz indirilebilen uygulamada tüketiciye depozito bedelinin iadesi e-cüzdan üzerinden yapılmakta ve tüketicinin e-cüzdanında biriken bakiye, QR kod ile ödeme özelliği olan tüm POS cihazlarında ve diğer ödeme yöntemleri ile tüm kişisel bankacılık işlemlerinde kullanılır durumdadır. Depozito sistemi içerisindeki tüm finansal akışlar e-cüzdan entegrasyonu ile yürütülmektedir. Uygulamada elektronik ödeme hizmetleri de yer almaktadır.
Şekil: Mobil uygulama
DEPOZİTO SAHA YÖNETİM SİSTEMİ NASIL YÜRÜTÜLÜYOR?
Sistemin yaygınlaştırılmasına yönelik uygulamalar kapsamında tüm Avrupa’da uygulandığı gibi başta marketler, AVM’ler, otel ve restoranlar olmak üzer belediyelerin sıfır atık noktaları, üniversiteler, millet bahçelerinde, tüketicilerin ambalajlarını kolaylıkla iade edecekleri iade noktaları oluşturulacaktır.
